De engel des doods

QUESTION: Wie is de engel des doods?

ANSWER:

De engel des doods is een weerspiegeling van de menselijke ambivalente houding ten aanzien van de dood. Het is voor ons mensen bijzonder moeilijk om met de dood om te gaan. De engel des doods, of “Magere Hein” zoals hij soms ook wel wordt genoemd, is een manier waarop het idee van de dood voorgesteld wordt als een stoffelijk wezen. Het idee van een engel des doods is al duizenden jaren oud. Soms wordt de engel des doods gelijkgesteld aan Satan. Men zegt dat Eva, toen zij de boom van de kennis van goed en kwaad aanraakte, de engel des doods bemerkte en dacht: “Nu zal ik sterven en zal God een andere vrouw voor Adam scheppen.”

In de Bijbel worden verschillende namen gegeven aan engelachtige wezens. Het Griekse woord angelos bijvoorbeeld betekent boodschapper (menselijk of hemels). In de Joodse gedachte en traditie werden engelen bnei elohim of bnei elim genoemd: “kinderen van God”. Afhankelijk van de besluiten en de opdrachten van hun Maker (God), waren zij begiftigd met bepaalde krachten. In 1 Kronieken 21:16 lezen we dat de engel van de Heer met een getrokken zwaard tussen hemel en aarde staat: “David zag de engel van de Heer tussen hemel en aarde staan, met in zijn hand een getrokken zwaard. Hij hield dat zwaard over Jeruzalem uitgestrekt. David en de leiders, gekleed in rouwkleren, lieten zich op de grond vallen.” Jesaja 37:36 zegt: “Die nacht ging de Engel van de Heer naar het leger van Assur en doodde daar 185.000 mannen. Toen de mannen 's morgens opstonden, zagen ze overal om zich heen lijken liggen.”

Het is een geruststellende gedachte dat de Bijbel geen gewag maakt van enige engel die permanente verantwoordelijkheid zou zijn gegeven om het leven op aarde te beëindigen, zelfs niet in de verzen waarin de dood gepersonifieerd wordt. In 2 Samuël 24:16 lezen we: “Toen de engel zijn hand uitstrekte om Jeruzalem te treffen, veranderde de Heer van gedachten. Hij zei tegen de engel: ‘Zo is het genoeg! Stop nu!’...”

Een groot aantal godsdiensten en culturen heeft een beeld gevormd van een of andere doodsengel:

• In de Islamitische theologie is Azraël de engel des doods die “tot in de eeuwigheid in een groot boek schrijft en tot in de eeuwigheid uitwist wat hij schrijft: wat hij schrijft is de geboorte van de mens, wat hij uitwist is de naam van de mens wanneer hij sterft.”¹
• In de joods-christelijke traditie worden Michaël, Gabriël, Samaël en Sariël genoemd als de engel des doods.
• In het Zoroastrianisme is Mairya de engel des doods.
• In Babylon was het Mot.
• In de Rabbijnse tradities waren er maar liefst veertien engelen des doods: Yetzerhara, Adriël, Yehoediam, Abaddon, Sammaël, Azraël, Metatron, Gabriël, Masjit, Hema, Malach ha-mavet, Kafziël, Kesef en Leviatan.
• In de tradities van Falasja is het Suriël.
• De Arabische engel des doods is Azraël.

Voetnoot:
¹ World Heritage Encyclopedia (http://www.gutenberg.us/articles/saraqael)