Opstanding van de doden
Opstanding van de doden – Het mysterie van de opstanding
Lisa Miller, redacteur van de artikelen over godsdienst in Newsweek, “valt niet” voor de opstanding van Jezus, of van enig ander mens.
In een recent artikel voor het tijdschrift beschrijft Miller, die zichzelf een scepticus noemt, haar bezoek aan een Joods schriftgeleerde (die in de opstanding van de doden gelooft) om hem te vragen hoe God dat doet. Het is dezelfde vraag die gesteld werd door Michael Shermer, hoofdredacteur van het magazine Skeptic, aan een Christelijke arts in een TV-special in 2004.
De vraag veronderstelt dat de opstanding van het lichaam alleen geloofwaardig kan zijn als deze uitgelegd kan worden aan de hand van ons bekende natuurkundige processen die medisch gesproken mogelijk zijn. Maar zelfs als dat het geval zou zijn, dan zou het niets anders zijn dan een handige manipulatie van de natuurkrachten door iemand die deze truc onder de knie heeft. In beide gevallen wint het naturalisme, omdat in beide gevallen de vooronderstellingen van de scepticus worden bevestigd.
Het is dus geen verrassing dat Millers ongeloof overeind bleef staan toen de schriftgeleerde beweerde dat de opstanding van de doden een bovennatuurlijke handeling van God is.
Opstanding van de doden – “Het lijkt onwerkelijk”
Toen mevrouw Miller de opstanding van de doden onderzocht, merkte zij op dat tussen 2003 en 2007 het geloof in de opstanding van Jezus onder Amerikanen was teruggelopen van 80 tot 70 procent. Zij voegde hier goedkeurend aan toe: “Dankzij de groei van Oosterse religies wordt het idee van reïncarnatie – het geloof dat een ziel na de dood in een ander lichaam naar de aarde terugkeert – steeds populairder.” (Maar volgens de data die zij aanhaalde, bleek het geloof in reïncarnatie in diezelfde periode feitelijk te zijn afgenomen van 27 tot 21 procent).
Als mevrouw Miller het idee van een reïncarnatie zo sterk waardeert als deze uitspraak suggereert, dan kan men zich afvragen waarom het vermogen van een onintelligente “karma” om een menselijk wezen te veranderen in een kever, buffel of roos geloofwaardiger zou zijn dan het vermogen van een superintelligent Wezen om een verrot lichaam of gecremeerde as op te wekken tot een gereconstrueerd lichaam. Godsdienstprofessor Stephen Prothero zegt hierover: “Het lijkt onwerkelijk en irrationeel dat wij in de hemel een lichaam zullen hebben.”
Maar is het echt onwerkelijker dan het feit dat wij nu een lichaam hebben, ongeacht of dit is voortgekomen uit een materialistische evolutie, spiritualistische reïncarnatie of theïstische schepping? Nee, niet echt. Maar toch merkt Miller op dat zelfs onder Christenen het geloof in een lichamelijke opstanding plaats begint te maken voor een geloof in een symbolische opstanding: een “opstijgende” voorstelling van een geestelijke ontwaking, wedergeboorte of vernieuwing, individueel of gemeenschappelijk. Het is een geloof dat duidelijk ingaat tegen de Schrift en de leer van de vroege Kerk.
Opstanding van de doden – Bijbelse traditie
Al speelt de opstanding van de doden geen prominente rol in het Oude Testament, toch wordt deze ongetwijfeld besproken. Bijvoorbeeld:
- Job zegt na zijn enorme verlies tegen zijn vrienden: “Ik weet echter: mijn Verlosser leeft, en Hij zal ten laatste over het stof opstaan. En als zij na mijn huid dit doorknaagd hebben, zal ik uit mijn vlees God aanschouwen.”
- In zijn profetie over de eindtijd schreef Daniël: “En velen van hen die slapen in het stof van de aarde, zullen ontwaken, sommigen tot eeuwig leven, anderen tot smaad, tot eeuwig afgrijzen.”
- David gaf uitdrukking aan zijn vertrouwen in zijn eigen opstanding en wees tegelijkertijd naar de toekomst, naar Jezus, toen hij schreef: “Want U zult mijn ziel in het graf niet verlaten, U laat niet toe dat Uw Heilige ontbinding ziet.”
- En toen Ezechiël het toekomstige herstel van Israël voorspelde, die een symbolische voorstelling was van de opstanding van de doden, beschreef hij zijn visioen van de “vallei van de verdroogde beenderen” die tot leven werden gewekt.
- Allereerst voorspelde Jezus Zijn eigen opstanding: “Breek deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem laten herrijzen.”
- Daarna voorzag Hij de algehele opstanding: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: De tijd komt en is nu dat de doden de stem van de Zoon van God zullen horen, en dat wie hem horen, zullen leven.” Daar voegde Hij de volgende waarschuwing aan toe (dezelfde waarschuwing die Daniël ons gaf): “De tijd komt waarin allen die in de graven zijn, Zijn stem zullen horen, en zij zullen eruitgaan: zij die het goede gedaan hebben, tot de opstanding ten leven, maar zij die het kwade gedaan hebben, tot de opstanding ter verdoemenis.”
- Later troostte Hij Martha toen Hij hoorde dat haar broer was overleden: “Ik ben de Opstanding en het Leven; wie in Mij gelooft, zal leven, ook al was hij gestorven.”
Het is belangrijk dat deze “opwekkingen” niet noodzakelijkerwijs een “opstanding” waren, maar herlevingen waarbij de opgewekte individuen weer tot leven kwamen in hetzelfde lichaam en met dezelfde vermogens en beperkingen als voorheen. Het is daarom heel begrijpelijk dat veel moderne sceptici deze afwimpelen als oude gevallen van “bijna-dood ervaringen” die “verklaard” kunnen worden met de geneeskundige kennis en neurowetenschap van de 21e eeuw.
Maar de opstanding van de doden is een heel ander verhaal.
Opstanding van de doden – Een heel ander verhaal
De opstanding van de doden is de vernieuwde structuur en de opleving van menselijk resten die vergaan zijn tot een onherkenbare staat en die, in sommige gevallen, wijd verspreid zijn over het ecosysteem. Zoals Tatianus, de Christelijke apologeet uit de tweede eeuw, schreef: “Al wordt elk spoor van mijn vlees door vuur vernietigd... ik word bewaard in de opslaghuizen van een rijke Heer.” Maar het idee dat een zo volledig vernietigd lichaam weer in elkaar kan worden gezet, is zelfs niet geloofwaardig voor mensen die vurig geloven in de onbegrensde mogelijkheden van de wetenschap.
Sterker nog: het product van de opstanding, het “opgewekte lichaam”, is onze menselijke ervaring volkomen vreemd. Toen Jezus in botsing kwam met de Sadduceeën bleek hoe vreemd dit idee is in onze ervaringswereld.
In de eerste eeuw waren de Sadduceeën een sekte die bestond uit rationalisten die het bovennatuurlijke, inclusief de opstanding, ontkenden. Zij hoopten Jezus te kunnen beschamen door Hem een hypothetische vraag te stellen: wie zou er na de opstanding de echtgenoot zijn van een vrouw die tijdens haar leven meerdere malen getrouwd was geweest? Jezus was niet van stuk gebracht door hun drogreden en antwoordde: “U dwaalt, omdat u de Schriften niet kent en ook niet de kracht van God. Want in de opstanding nemen ze niet ten huwelijk en worden ze niet ten huwelijk gegeven, maar ze zijn als engelen van God in de hemel.”
Kennelijk zullen onze opgewekte lichamen niet de seksuele functie behouden die voor het huwelijk bedoeld is en die zo belangrijk is voor het bestaan van de mensheid op deze aarde. Ik kan me herinneren hoe een voorganger ooit uitlegde dat de volledigheid en de innigheid van onze relaties met God en met onze hemelse familie op de Nieuwe Aarde het huwelijk overbodig zullen maken, omdat dit slechts een voorafschaduwing is van onze toekomstige realiteit. Het is een provocerende gedachte.
De belangrijkste aanwijzing die we krijgen over onze opgewekte lichamen is misschien wel afkomstig van de apostel Johannes. In zijn eerste epistel schrijft Johannes: “Geliefden, nu zijn wij kinderen van God, en het is nog niet geopenbaard wat wij zullen zijn. Maar wij weten dat, als Hij geopenbaard zal worden, wij Hem gelijk zullen zijn; want wij zullen Hem zien zoals Hij is.” Als wij, zoals Johannes zegt, “Hem gelijk zullen zijn”, dan hebben de Schriftteksten die over de herrezen Jezus gaan ook iets te zeggen over onze herrezen toestand.
De Schriftteksten tonen ons vooral dat de herrezen Heer een lichaam heeft. Hij was niet, zoals de Gnostici beweerden, een spook, een luchtspiegeling of het product van een gemeenschappelijke hallucinatie. Maar toen Hij aan Zijn volgelingen verscheen werd Hij soms herkend, zoals in het geval van de vrouwen die het lege graf verlieten, maar vaak ook niet, zoals in het geval van de discipelen op de weg naar Emmaüs. Zelfs Zijn eerste verschijning aan de Elf apostelen werd niet zonder twijfels ontvangen, tot Hij Zijn nagelwonden liet zien. Het is dus redelijk om aan te nemen dat ook wij veranderd zullen worden op een manier waarop wij onze identiteit zullen behouden en dat wij onze naasten weer zullen herkennen en dat zij ons zullen herkennen.
In Zijn verheerlijkte lichaam at Jezus voedsel (niet dat Hij voedsel nodig had) en kon Hij worden aangeraakt, vastgehouden en omarmd, net als elk ander mens met vlees en bloed. Tegelijkertijd was Hij niet gebonden aan de begrenzingen van Zijn aardse lichaam: Hij kon plotsklaps verschijnen (of verdwijnen); Hij kon door vaste objecten heen lopen en Hij kon Zich ogenschijnlijk zonder inspanning en ogenblikkelijk van de ene naar de andere locatie verplaatsen. Als Johannes gelijk heeft, dan bestaat er een goede kans dat wij diezelfde vermogens zullen hebben, al willen we de vergelijking natuurlijk niet te ver doortrekken.
Opstanding van de doden – Een mysterie van God
De opstanding van de doden is een van de diepste mysteries van het Christendom, maar toch niet anders dan het mysterie van de schepping, toen de mens uit het niets (ex nihilo) uit het stof van de aarde werd gevormd toen God sprak. Het is daarom niet verwonderlijk dat mensen die niet in de opstanding van de doden geloven ook grote moeite zullen hebben met de schepping van de levenden.
Dit suggereert dat het werkelijke bezwaar tegen de opstanding niet zo zeer een bezwaar is tegen wat er plaatsvindt, maar tegen de implicaties hiervan. Iemand die in staat is om onze stoffelijke resten weer bijeen te brengen, opnieuw samen te stellen en nieuw leven in te blazen, is Iemand die een kosmisch gezag over ons kan opeisen en ons verantwoordelijk kan houden. En dat is Iemand waar sommige mensen, in elk geval voor nu, niet over willen nadenken.
Met dank aan Regis Nicoll. Dit artikel werd eerder gepubliceerd op www.breakpoint.org.
Regis Nicoll is een Centurion van het Prison Fellowship’s Wilberforce Forum. Hij is een columnist voor Breakpoint, Salvo Magazine en Crosswalk en schrijft voor de Prison Fellowship’s blog, The Point. Hij publiceert verder een wekelijks commentaar over hedendaagse actuele onderwerpen.
Wat is uw reactie?
